Dış Gebelik (Ektopik Gebelik, Extrauterin Gebelik veya Ex-u) Nedir?
Dış gebelik, sperm hücresi ile döllenmiş yumurtanın yani embriyonun, rahim dışında başka bir yere yerleştikten sonra o bölgede gelişmesidir. Dış gebeliğin en çok yerleştiği yer ise ; fallop kanalları yani tüplerdir.Dış gebelikler tüpler haricinde; yumurtalıkta (Ovarian gebelik), karın içerisinde (Abdominal gebelik), rahim ağzında (Servikal gebelik) ya da rahim içinde tüpe yakın bölgede (Kornual gebelik ) de olabilmektedir.
Dış gebelik erken gebelik döneminde görülen ciddi gebelik komplikasyonlardan biridir. Oluşan gebelik dış gebelikse embriyo kesin olarak kaybedilmekte ve anne hayatı da ciddi olarak tehlike altında kalmaktadır.
Dış Gebelik Nasıl İlerler?
Dış gebelikte,tüpün içinde gelişimine devam eden embriyo bir süre sonra etrafındaki dokuya doğru yayılarak büyür ve bir süre sonra yerleştiği yerden kanamaya başlar. Dış gebeliğin en büyük ve hayati tehlikesi bu kanamadan kaynaklanır.
Erken gebelikte muayene yapıldığında dış gebelik olup olmadığı anlaşılabilir ve dış gebelik henüz iç kanamaya yol açmadan tanınarak enjeksiyon şeklinde ilaçlarla ameliyatsız tedavi edilebilmektedir. Ya da kapalı ameliyat (Laparoskopi ) yapılabilmektedir.Ameliyatsız tedavi, erken tanı konulduğunda %90'lık başarı oranlarına ulaşmış durumdadır.
Dış Gebelik Kimlerde Daha Sık Görülür?
Dış gebelik oluşan embriyonun tüplerden ilerlemesinde bir sorun olduğunda gelişir. Tüp içinde var olan kısmi bir daralma,düzensizlik ya da tüp fonksiyonlarının düzgün olmaması bir etkendir. Risk faktörleri şunlardır;
- Geçirilmiş salpenjit (Tüplerde olmuş olan enfeksiyonlar)
- Daha önceden dış gebelik geçirmiş olmak
- Spiral (RIA ) kullanımı
- Tüplerin etrafında olan yapışıklıklar
- Aşılama ve Tüp bebek tedavileri
Dış Gebeliğin Belirtileri Nelerdir?
En erken aşamalarda dış gebelik hiçbir belirti vermez.Ancak kısa bir süre sonra belirtiler başlar.Bu belirtiler tüpün içinde büyüyen embriyonun tüpü germesi ve sonrasında tüpü yırtarak karın içine Bunlar;
- Adet gecikmesi
- Kasık ağrısı
- Vajinal Kanama
- Karın içine kanama nedeniyle ağrıların şiddetlenmesi ve karında şişlik
- Baygınlık hissi
- Ağır karın içi kanamalarda şok durumu
Dış Gebeliğin Tanısı Nasıl Konur?
Dış gebelik tanısında, gebelik testinin pozitif olması ve muayene ve ultrasonda karın içinde serbest kan saptanması önemlidir. Henüz belirti vermemiş dış gebeliğin teşhisi için,seri beta hCG ölçümleri ve ultason yapılması gereklidir.Normal bir gebelikte 48 saat aralıkla yapılan iki ölçümde beta HCG hızı yaklaşık iki kat artar. Dış gebelikte ise bu artış olmaz.
Dış Gebeliğin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Günümüzdeki erken tanı yöntemleri ve tedavi seçeneklerindeki gelişmeler sayesinde hastalık erken dönemde, anne hayatını tehlikeye sokmadan tanınabilmekte; hatta annenin tüpünde hasar meydana gelmeden tedavi edilebilmektedir.
Dış gebeğin kesin tanısı konulduğunda,seri beta hCG ölçümleri ve ultrason muayeneleri yapılarak tedavide nasıl bir yol izleneceğine karar verilir.Tedavi yöntemleri;
- Takip tedavisi:Erken dönemde ise; seri beta hCG ölçümü yapılarak,kandaki düşüşe bakılır.Düşüş yeterli hızda ise sadece takip yeterli olabilmektedir.
- Metotreksat uygulanması:Erken dönemde yakalanan dış gebeliklerde tek doz Metotreksat uygulaması ile dış gebelik tedavi edilebilmektedir.Seri beta hCG takipleri yapılarak tedavi etkinliği takip edilir.
- Laparoskopik tedaviler:Dış gebelik tanısı erken konduğunda, yani henüz tüp yırtılmadan yakalandığında laparoskopik yöntemlerle (Kapalı yöntem) tedavi şansı oldukça yüksektir. Laparoskopi ile duruma göre tüp korunabilir ya da alınabilir.
- Laparotomi: Açık ameliyat yapılarak karın içindeki kanama temizlenir ve dış gebeliğin oluştuğu tüp alınabilir.
Dış Gebeliğin Tıbbi (İlaçla) Tedavisi Mümkün Müdür?
Dış gebeliklerde tıbbi tedavi mümkündür ancak dış gebeliğin erken yakalanması gereklidir. 3cm’den büyük gebelik kesesi varsa, fetusun kalp atımları görülüyor ise, βHCG testi 10.000 den yüksek ise tıbbi tedavi şansı azdır.bir kemoterapi ilacı (metotreksat ) hastanın kilosuna veya vücut yüzeyine göre tek doz ya da tekrarlayan dozlarda verilir.Tedavinin başarısı kan βHCG düzeylerinin düşmesi ile takip edilir.